Citeren als:
An De Schrijver & Jan Mertens (2022). Een tuin voor sprinkhanen. Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be en www.biodiverszorggroen.nl.
Niets doet zo aan vakantie denken als het geluid van tjirpende sprinkhanen. Ook in je tuin kunnen sprinkhanen voorkomen, maar de meeste soorten prefereren ‘puur natuur’. Toch zijn er een aantal soorten die we in tuinen kunnen spotten, tenminste als je een grasveldje met lang gras of kruiden en/of struiken en bomen in de tuin hebt staan. Sommige soorten doen er nuttig werk door bladluizen te eten, andere soorten knabbelen wat aan grassen of aan algen en mossen en nemen je dus wat werk uit handen! Sprinkhanen zijn ook zelf het geliefde kostje van heel wat andere soorten in je tuin: insectenetende vogels, vleermuizen, spitsmuizen, spinnen, de larve van de wolzwever, kevers, ….
Wil je ook graag sprinkhanen horen tsjirpen in je tuin? Hier leggen we je uit hoe je een sprinkhaanvriendelijke tuin maakt.
Om te weten wat sprinkhanen precies allemaal nodig hebben voerden we een Animal Aided Design-analyse uit, en keken we door de ogen van sprinkhanen. In ons artikel ‘kijken door de ogen van sprinkhanen‘ lees je er meer over.
In dit artikel presenteren we vijf basiskwaliteiten om van de tuin een robuust biotoop te maken waar de meeste van deze sprinkhanen zich top voelen. Zo’n basiskwaliteit kan je zien als een ‘conditio sine qua non – een noodzakelijke voorwaarde zonder welke iets niet kan geschieden’. Is aan deze niet voldaan, dan kunnen deze kleine tjirpende insecten in een zogenaamde ‘ecologische val ’ gelokt worden waarbij je meer kwaad dan goed doet en heb je dus zeker geen sprinkhaanvriendelijke tuin. Aan deze vereisten moet best voldaan zijn in de tuin of in de dichte nabijheid van de tuin , want sprinkhanen zonder goed ontwikkelde vleugels zijn niet zo mobiel.
Een sprinkhaanvriendelijke tuin hoeft geen wildernis te zijn, en vraagt zeker ook niet meer of minder onderhoud dan een gewone tuin, integendeel! Het vraagt wel een aangepaste keuze aan soorten en structuur en een slim beheer van je tuin. Maar het loont de moeite want ook andere soorten profiteren mee!
1. Een boom of struiken
Verschillende sprinkhaansoorten gebruiken struiken en bomen als hun biotoop, als hun bron van voedsel én om hun eitjes in af te leggen. Bomen zijn dragers van biodiversiteit. Ook sommige sprinkhaansoorten varen wel bij een boom in de tuin. Ze eten er van de blaadjes (struiksprinkhaan), of eten bladluizen en zijn daardoor natuurlijke plaagbeheersers ((zuidelijke) boomsprinkhaan). Bladluizen voeden zich met plantensappen van de boom waarop ze zich bevinden, en scheiden daarbij een suikerrijke vloeistof uit, honingdauw. Die honingdauw kan nogal een plakkerige boel geven. Sprinkhanen helpen dat voorkomen door bladluizen te eten!
Binnen een boom of struik bestaan verschillende microklimaten. Hoe hoger, hoe warmer, en hoe beter geschikt om op te warmen. Hoe lager en hoe dieper in de kruin, hoe schaduwrijker en dus hoe beter om af te koelen. Sprinkhanen kunnen zich tijdens de dag dan afhankelijk van de temperatuur verplaatsen in de kruin en zo hun ideale stek van het moment opzoeken.
De boom is ook een veilige plek om eitjes af te leggen. In een dunne spleet of scheur in de schors van een boom leggen de struik- en de boomsprinkhanen hun eitjes af. Oudere bomen en bomen met een minder gladde schors zijn daarvoor het meest geschikt.
2. Gras dat (gedeeltelijk) lang staat of een bloemrijk graslandje
Andere sprinkhaansoorten hebben dan weer een grasveldje met lang gras en/of kruiden nodig om in te vertoeven en als voedselbron. Laat onder je boomgaard het gras gewoon lang staan, dat is minder werk en zalig voor sprinkhanen. Je kan er ook voor kiezen om delen van je gazon minder frequent te maaien, of om een bloemenweide aan te leggen. Stukken met langer gras in de tuin hoeft niet slordig te ogen. Je kan mooie vormen of paden maaien in het gras. Dat oogt netjes en verzorgd.
3. Structuur zorgt voor microklimaat
De grootste driver voor de biodiversiteit in tuinen is structuur. Structuur brengen in je tuin betekent afwisseling brengen in biotopen. Want hoe meer biotopen, hoe meer microklimaten in de tuin (licht, schaduw, warmer, koeler), en dus hoe meer variatie om te zonnen, uit de wind te zitten, te schuilen tegen regen en af te koelen. Een afwisseling van lage (kort gras), middelhoge (langer gras, bloemenweide of vaste plantenborder), hogere (struiken, hagen en houtkanten) en hoge (bomen) biotopen zijn ideaal voor sprinkhanen. Al deze biotopen leveren meteen ook nectar- en waardplanten voor andere soorten insecten (lees er meer over in ons artikel ‘een tuin voor vlinders’ en ‘een tuin voor wilde bijen‘. Maar ook via je beheer kan je structuur creëren (zie ook verder BASISKWALITEIT 5).
4. Een onverstoorde bodem en wat bladeren tijdens herfst, winter en het vroege voorjaar
Een groot deel van de sprinkhanen legt eitjes op de bodem of tussen gras. De bodem onverstoord laten is een betere garantie dat de eitjes uitkomen. Ook een beschermlaagje van organisch materiaal en bladeren helpt de eitjes de winter door. Zo’n laag beschermt tegen strenge vorst en predatie.
5. Een sprinkhaanvriendelijk beheer
Door je grasveld tijdens het voorjaar en de zomerperiode gefaseerd te maaien creëer je meer structuur en variatie. Dat zorgt voor een grotere variatie in microklimaten. Een grasveldje met enkel hoog gras biedt minder plekjes die erg zonnig zijn en waar sprinkhanen kunnen opwarmen. Een variatie in de structuur van je grasveld is ook veel mooier dan een monotoon grasveld. Enkel een breed pad maaien kan al voldoende zijn om dit te bereiken. Je gras hoog laten staan hoeft dus zeker niet te leiden tot een slordig uitzicht. Je kan hier namelijk creatief mee aan de slag door mooie vormen te maaien, en door een infobordje te voorzien.
