Hoe kan je koolstof opslaan in je tuin?

Spitten, frezen en omwoelen van de bodem brengt extra zuurstof in de bodem wat zorgt voor afbraak van organisch materiaal en zo voor vrijstelling van koolstof. Een voorbeeldje: per jaar kan een grasland zo’n 0.5 tot 1 ton koolstof opslaan per hectare. Als het grasland wordt omgeploegd gaat er dubbel zoveel koolstof verloren. Een bloemenweide terug omspitten of een gazon regelmatig herinzaaien en daarvoor de bodem volledig te verstoren is dus not done in een klimaatvriendelijke tuin. Ook het regelmatig omspitten van de moestuin zorgt voor vrijstelling van CO2. De bodem onverstoord laten is een mantra in een klimaatvriendelijke tuin.   

Je kan bladeren, grasmaaisel en takjes onverwerkt als mulch verspreiden over de bodem tussen de planten. Of je kan ze in de tuin verwerken tot compost. Compost bestaat voor een groot stuk uit stabiele humus. Een goed werkende composthoop, waarvan je de compost dan ook in de eigen tuin of serre kan gebruiken past helemaal in een klimaatvriendelijke tuin. Zie ook ons artikel ‘‘hoe maak je compost‘.

Tuinier je op een nattere grond of heb je zelfs een moeras(je) in jouw tuin? Houden! Moerassen zijn immers kampioen in het vasthouden van koolstof in de bodem. Zie ook ons artikel ‘‘waarom veengebieden van belang zijn voor klimaat en biodiversiteit‘ en ‘een klimaatvriendelijke tuin hoeft geen bos te zijn.’

Je kan planten in laagjes aanbrengen, zoals bijvoorbeeld bodembedekkers onder struiken of typische schaduwminnende bosplanten onder een houtkant of haag. Verschillende soorten planten zorgen ervoor dat de bodem op verschillende manieren doorworteld wordt en er dus ondergronds meer koolstof wordt opgeslagen. Dieper wortelende planten zorgen dat ook in diepere bodemlagen koolstof wordt vastgelegd, want wortels sterven af, en worden omgezet in organisch materiaal met koolstof. Indien je zorgt voor een grote diversiteit aan planten, dan zitten daar ongetwijfeld planten bij die op verschillende dieptes hun wortels hebben.  

Plant bijvoorbeeld een klimplant tegen een muur, plaats grote plantenbakken op een stenen terras of leg een groendak aan op een plat dak. 

Ook in een kleine tuin kunnen bomen en struiken passen! Bomen en struiken wortelen diep, en leven meestal lang. Daardoor zorgen ze voor een duurzame vastlegging van koolstof.

In eerste instantie zijn planten de ideale bedekker van de bodem, maar ook een andere natuurlijke bodembedekking is goed, zoals onverwerkt plantenmateriaal als een mix van bladeren en takjes.  Ook compost is prima, of  houtsnippers uit de tuin. Een bedekte bodem verliest minder koolstof, en verdampt ook minder water, wat ook weer bijdraagt tot een klimaatvriendelijke tuin. Daarnaast zorgt ook bodemerosie – het wegspoelen of waaien van de bovenste bodemdeeltjes – ervoor dat koolstof terug vrijkomt uit de bodem. Echter, voor zandbijtjes zijn open plekken bodem wel belangrijk. Hou daar dus ook rekening mee (zie ons artikel een tuin voor wilde bijen). 

Dit is het aandrukken van de bodemdeeltjes door belasting, zoals door betreding of door zware machines. Vooral natte bodems zijn gevoelig. Een verdichte bodem legt minder koolstof vast. 

Al het koolstof dat werd vastgelegd komt dan terug vrij als CO2! Je kan met je takken een takkenhoop maken of een takkenril bouwen, zo blijft al het opgeslagen koolstof echt in je tuin. Dat past bijvoorbeeld helemaal in een zoogdiervriendelijke tuin! Je kan takken ook versnipperen om te mulchen, maar dan verbruikt je met je versnipperaar ook weer fossiele brandstof en komt CO2 vrij.  

De productie van kunstmeststoffen draagt bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Het bemesten van gazons zou bovendien zorgen voor meer uitstoot van distikstofoxide of lachgas (N20O-gas), dat eveneens een broeikasgas is. Ook potgrond met turf kan je best vermijden. Daarvoor worden waardevolle veengebieden ontgonnen. Lees er meer over in ons artikel ‘‘Waarom veengebeiden van belang zijn voor klimaat en biodiversiteit, en je best uitkijkt met het gebruik van potgrond.‘. 

Door het beheer van tuinen kan op verschillende manieren uitstoot van CO2 veroorzaakt worden. Tuinmachines zoals grasmaaiers, bosmaaiers, bladblazers en haagscharen verbruiken fossiele brandstoffen en produceren daardoor CO2. We pleiten hier uiteraard niet om helemaal geen machinerie meer te gebruiken! Het gras moet gemaaid en de haag moet geschoren worden. Maar misschien kan het allemaal toch wat minder?  Lees er meer over in ons artikel ‘een klimaatvriendelijke tuin hoeft geen bos te zijn‘.