Citeren als:
Stefanie Delarue, Leen Vanthuyne & An De Schrijver (2022). Composteren in het biodivers zorggroen. Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be of www.biodiverszorggroen.nl
Composteren kan op allerlei manieren naar zorgactiviteiten vertaald worden. De opzet en de bouw van de composthoop of -bak, het toevoegen van materiaal, de opvolging of het ‘oogsten’ en toepassen van de compost kunnen verschillende taakverdelingen en verantwoordelijkheden met zich meebrengen. De verwondering over het proces of welk leven dit allemaal met zich meebrengt kan een deel van zorgtherapie zijn.
Van afval naar grondstof
Plantenresten – zoals bijvoorbeeld maaisel of snoeiresten, maar evenzeer keukenresten – zijn geen afval, het is goud voor de zorgtuin! Heel veel organismen zijn immers verteerders: hun voedsel bestaat uit dood organisch materiaal. En zij maken van dat materiaal voedingsstoffen voor planten en al het andere leven dat daarmee verbonden is. Je kan alle plantaardige resten dus gaan composteren. Binnen dit biologisch proces wordt organisch materiaal omgezet in een stabiel product, compost, dat dan kan gebruikt worden in de moestuin of in plantenbakken. Om dit proces op een tamelijk korte tijd te verwezenlijken moet de temperatuur kunnen stijgen en daarom wordt het organisch materiaal in een composthoop of -bak opgezet. Een composthoop kan in de winterperiode een overwinteringsplaats zijn voor egels. Als je geluk hebt komt ook de spectaculaire neushoornkevers er hun eitjes in leggen. Zij houden van warme temperaturen die te vinden zijn middenin de composthoop.
Composteren zorgt dus voor een rijkere biodiversiteit en ‘afval’ blijkt plots nuttig. Maar eigenlijk zetten we best eerst nog een stapje terug. Want veel plantenmateriaal kan ook gewoon – onverwerkt – ter plaatse worden gehouden in de zorgtuin. Herfstbladeren vormen een zeer goede bodembedekking – strooisellaag – onder bomen, struiken en vaste planten. En snoeiresten kunnen bijvoorbeeld in een takkenril worden verwerkt of op een andere creatieve manier een plek krijgen in de zorgtuin. Goed voor de bodem en de biodiversiteit. Veel dieren en andere organismen zullen in de plantenresten voeding of huisvesting vinden. Wat niet ter plaatse kan gehouden worden aan plantenresten en ook keukenresten kan worden toegevoegd aan de composthoop of -bak.
Hoe compost gebruiken in het biodivers zorggroen?
Compost is super om te gebruiken in de moestuin, in plantenbakken als ecologisch vervangproduct van potgrond, bij de aanplant van een vaste plantenborder en bij fruitbomen. Maar te veel compost zorgt voor te veel nutriënten en zo voor een overbemeste bodem. Daarom gebruik je compost zeker niet voor de bloemenweide. Ook in de border hoef je na aanplanten geen extra compost meer toe te voegen, omdat je zo de groei van ongewenste soorten kan verhogen en dus ook de hoeveelheid werk om deze te verwijderen.