Plantenborders in het biodivers zorggroen

Een biodiverse plantenborder kan, zelfs op kleine schaal, aantrekkelijke diversiteit heel dicht bij de mens brengen en tastbaar maken (zie onderaan dit artikel ideeën om er mee aan de slag te gaan).  In veel zorginstellingen wordt tot op vandaag toch nog vaak gekozen voor ‘vakbeplanting’ en ‘grondbedekking’, waar vele vierkante meters met éénzelfde vaak niet-bloeiende plantensoort worden opgevuld, of waar gekozen wordt voor eenjarige soorten die elk jaar opnieuw moeten worden aangeplant. Beide hebben een weinig opbeurend resultaat tot gevolg, zowel voor de esthetiek en beleving als voor biodiversiteit en klimaat. Het loont de moeite om deze zones om te vormen. En zo is het ook van belang dat plantenborders bij nieuwe zorggebouwen met de nodige aandacht en kennis worden ontworpen, waarbij ook bewoners kunnen betrokken worden in bijvoorbeeld de keuze van de plantensoorten.

De structuur van een goed ontworpen border houdt jaarrond stand. Je kan, met een juiste plantenkeuze, zorgen voor bloei doorheen het hele jaar (de zogenaamde bloeiboog). Zowel voor de mens als voor veel dieren is een border een bijzonder aantrekkelijke aanvulling op andere biodiverse groenelementen in de zorgtuin. Zo bloeien bomen meestal in de lente en steelt een bloemenweide de show in de late lente en het begin van de zomer. Door in de plantenkeuze en het beheer van een plantenborder extra aandacht te besteden aan lente-, herfst- en winterbeeld, zullen mens en dier er in elk seizoen hun toevlucht kunnen vinden.

Hoe kan je vaste plantenborders inzetten in de zorg?

•  een boeket plukken met bloemen uit de border
• kruiden uit de border gebruiken om thee, geurzakjes of verzorgingsproducten mee te maken
• eetbare planten uit de border integreren in kookactiviteiten
• als omzoming van een blotevoeten-, wandel- of fietspad
• reminiscentie (bepaalde planten, kruiden, … kunnen herinneringen aan vroeger oproepen)
• met zoekkaarten planten, vlinders, bijen, … spieden in de border
• voor het creëren van een natuurbelevingshoek
• verzamelen van zaden in het najaar en aanleggen van een zadenbibliotheek
• creëren van land art (kunstwerken met en in de natuur)
• handgeschept papier maken met bloemen en planten
• voor zintuiglijke prikkeling (het hele jaar door)

De plantenkeuze voor een biodiverse border in het zorggroen is steeds maatwerk. Een aantal belangrijke aandachtspunten zijn: de juiste plant op de juiste plaats, gebruik van (neo-)inheemse  en  zintuigprikkelende soorten of cultivars, vermijden van giftige en irriterende soorten.  Lees er meer over in ons stappenplan voor een goede plantenkeuze.

De aanlegkost van een border is relatief hoog, vergeleken met bijvoorbeeld een bloemenweide. Maar van borders moet je ook niet zo’n grote oppervlaktes aanleggen uiteraard. De kost voor onderhoud valt goed mee. Enkel in het voorjaar moeten ongewenste kruiden en grassen verwijderd worden. Eens de border goed ‘vertrokken’ is, houdt de plantenbedekking ongewenste planten vanzelf tegen.

Waar kan je een biodiverse plantenborder inzetten in het biodivers zorggroen?

Een biodiverse plantenborder is ongetwijfeld de beste keuze voor plaatsen die jaarrond ‘mooi’ en verzorgd moeten ogen en intensief bekeken zullen worden:

• nabij publieke zones zoals de inkom
• grenzend aan privéruimtes zoals kamers
• grenzend aan gemeenschappelijke ruimtes zoals de eetplaats
• rondom terrassen
• ideaal voor zones in (diepe) schaduw
• ideaal voor de kleinste tuinen