Citeren als:
Jeroen Heyvaert & An De Schrijver (2022). Hoe leg je een biodiverse vaste plantenborder aan. Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be en www.biodiverszorggroen.nl
Een vaste plantenborder – ook wel bloemenborder genoemd – is een plek in de tuin waar verschillende plantensoorten samen worden aangeplant. Het merendeel bestaat uit vaste planten. Dat zijn planten die meerjarig zijn, en dus elk jaar (gedeeltelijk) afsterven maar het volgende jaar opnieuw mooi uitkomen. Maar in een vaste plantenborder kunnen ook één- of tweejarige soorten, bloembollen en struiken voorkomen. De planten verschillen in hoogte, kleur, blad- en bloeivorm om op deze manier een mooi en harmonieus geheel te verkrijgen.
Mits de juiste plantenkeuze, is een vaste plantenborder een grote meerwaarde voor een biodiverse zorgtuin: het is mooi, belangrijk voor de biodiversiteit, en je kan er heel wat mee doen in het kader van tuintherapie – zie daarvoor onze tips onder ‘Zorggroenactiviteiten‘.
De eerste stap bij de aanleg van een biodiverse en zorgvriendelijke bloemenborder is het bepalen van de abiotiek, dat wil zeggen dat je te weten moet komen wat
- de bezonningsgraad is: ligt de plek in de zon, halfschaduw of schaduw?
- de bodemtextuur is: is de bodem zandig, lemig of kleiig
- de vochtigheidsgraad is: is de bodem droog, vochtig of permanent nat?
Deze drie parameters zullen bepalen welke planten er goed gedijen. Volg daarvoor ons stappenplan voor een biodiverse vaste plantenborder.
Hoe leg je een vaste plantenborder aan
Wanneer planten?
- Planten in pot kan je in principe het hele jaar door planten, behalve als het vriest. Plant bij voorkeur in het najaar. Zo kunnen de plantjes zich voor de winter al goed vestigen en zullen ze na de winter sneller aanslaan. Dit is ook de ideale periode voor het aanplanten van voorjaarsbloeiende bloembollen.
- Als het najaar niet lukt plant je het best in het voorjaar, samen met enkele najaar bloeiende bloembollen. In de zomer kan je ook aanplanten, maar dan ga je voldoende water moeten geven.
Hoe planten?
- Maak het plantputje dubbel zo groot als het potje – maak de aarde uit het putje mooi los.
- Net voor het planten dompel je de plant met of zonder patje onder in een emmer met water.
- Vul het plantgat aan met aarde en druk lichtjes aan. Hou de plant tegen bij het aandrukken zodat je deze niet te diep plant. Vul opnieuw aan met aarde tot het plantgat opgevuld is.
- Na de aanplant kan je de kale plekken opvullen met mulchmateriaal of houtschilfers om onkruiddruk te beperken. Veel van onze onkruiden houden namelijk van een kale bodem en koloniseren deze in een mum van tijd. Na 2 jaar zal de border grotendeels toegegroeid zijn en is dit niet meer nodig.
Hoe dicht planten?
- Om een mooi dichtgegroeide border te bekomen dien je de richtlijnen te volgen van de kweker over die specifieke plantensoort. De ene wordt groter dan de andere: zo zal je van de ene plant 9 stuks per m² moeten aanplanten en van een andere slechts 4/m².
- Meet je border dus goed op en bereken hoeveel planten je nodig zal hebben. Een te hoge plantdichtheid zorgt ervoor dat de planten met elkaar zullen concurreren. Een te lage plantdichtheid zorgt voor kale plekken in je border waar onkruid vrij spel heeft.
Hoe beheer je een vaste plantenborder?
Onkruid wieden
De onkruiddruk kan je beperken door een kale bodem te vermijden. Dit kan je doen door
- De planten dicht genoeg bij elkaar te planten. Let op: plant ze niet te dicht om onderlinge concurrentie te vermijden. Raadpleeg de plantverbanden online of vraag het aan de kweker.
- Een gelaagde plantenborder te ontwikkelen. Dit doe je door bodembedekkers te combineren met lage en hoge vaste planten.
- Mulch of een laag houtschilfers aan te brengen – doe dit met materiaal uit de tuin, en gebruik zeker geen schors of schilfers die van ver komen (dit is niet klimaatvriendelijk)
- De strooisellaag ongemoeid laten.
De winteropkuis
- Vroeger moest de border netjes de winter ingaan. Dit wil zeggen dat alle bladeren, dorre plantenstengels,… geruimd werden. Dit is ondertussen achterhaald.
- Stel de winterkuis uit tot in maart. Dit komt zowel de gezondheid van de plant (winterstress) als de biodiversiteit ten goede. Veel insecten, waaronder rupsen en poppen van vlinders overwinteren op dode plantenstengels en in de strooisellaag. Ook vogels zoeken er naar voedsel in de winter.
- Plant daarom soorten aan die in de winter een mooi silhouet hebben zodat je border ook in de winter aantrekkelijk is. Prachtig hoe de dauw of sneeuw op je planten blijft hangen!