Citeren als:
Sanne Van Den Berge (2022). Grote zoogdieren in Vlaanderen! Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be en www.biodiverszorggroen.nl
Als we het over biodiversiteit in Vlaanderen hebben, spreken ook de grotere zoogdieren zoals steenmarter, boommarter, vos en wolf onmiddellijk tot de verbeelding. De opmars van deze grotere predatoren in Vlaanderen laat weinigen onberoerd: ze wekken bij sommigen bewondering en trots op, bij anderen nieuwsgierigheid, bij nog anderen eerder ongerustheid tot zelfs kwaadheid. Al deze soorten zijn inheems in Vlaanderen, en ze zijn terug na lang weggeweest. Ze horen hier al lang thuis. Maar het samenleven met deze soorten kent een woelige geschiedenis, en vraagt wat aanpassing van de mens. In dit artikel gaan we hier dieper op in.
Van waar komen ze plots terug?
Uit onderzoek (en uit de vele waarnemingen die binnenkomen bij het Instituut voor Natuur- en bosonderzoek of geregistreerd worden op waarnemingen.be) blijkt dat bijna alle grotere roofdiersoorten zoals steenmarter, boommarter, vos en wolf het inmiddels weer goed doen in Vlaanderen. In de jaren ’90 was de vos aan een echte rekolonisatie bezig na een afwezigheid van bijna 200 jaar. Eind de jaren ’90 begon de steenmarter aan z’n opmars, en is intussen gebiedsdekkend aanwezig in Vlaanderen. Ook de boommarter is terrein aan het winnen, en de komst van de wolf in 2018 in Limburg zal niemand ontgaan zijn. Intussen is er sprake van een echte roedel, waarbij August en Noëlla al twee jaar op rij succesvolle worpen hebben gehad.
De goudjakhals is eveneens aan een opmars bezig, en zal wellicht binnenkort ook in Vlaanderen gespot worden. Om op de hoogte te blijven van alle roofdiernieuws in Vlaanderen, kan je je inschrijven voor de nieuwsbrief ‘Roofdiernieuws’ van het INBO.
De succesvolle opmars van deze grotere roofdiersoorten komt eerst en vooral door een veranderde houding tegenover de soorten, waarbij hun aanwezigheid niet meer als algemeen problematisch wordt beschouwd in Vlaanderen en onze buurlanden. Integendeel, hun positie aan de top van de voedselketen in natuurlijke en semi-natuurlijke ecosystemen is intussen gekend en gewaardeerd bij het ruimere publiek.
Daarbovenop zijn de meest drastische bestrijdingsmiddelen zoals de wildklem en lethale zenuwgiffen intussen verboden in verschillende West-Europese landen.
Hun succesvolle opmars wordt verder met trots gelinkt aan het gevoerde natuurbeleid en -herstel in Europa en Vlaanderen. Lees er meer over in ons artikel ‘Hoe pakt Europa de biodiversiteitscrisis aan?‘. De wolf en de boommarter zijn beschermd vanuit Europa en dus ook in Vlaanderen, en mogen niet bejaagd of bestreden worden. Ook steenmarter mag in Vlaanderen niet bejaagd worden. Vos is de enige inheemse roofdiersoort waarop in Vlaanderen de jacht blijft toegelaten, met een jaarlijks afschot van 12.000 tot 13.000 exemplaren.
Grote zoogdieren zijn terug
Waarom waren ze zo lang weg?
Deze grote roofdiersoorten werden nagenoeg allen uitgeroeid omwille van angst voor ziektes zoals hondsdolheid en lintworm (vos, wolf), en omwille van hun voedselkeuze waarbij ze als concurrenten werden beschouwd (marters, vos, wolf). Ook vandaag speelt dit nog. Sommige (pluim)veehouders en jagers zijn nog altijd niet opgetogen met hun terugkomst. Hoewel de roofdieren zich voeden met heel wat prooidieren zoals ratten, muizen, duiven… voeden ze zich inderdaad ook met gegeerde jachtwildsoorten zoals ree en everzwijn (wolf), haas, patrijs en fazant (deze laatste is niet inheems in Vlaanderen maar werd tot voor kort legaal uitgezet omwille van jacht). Pluimvee zoals kippen en eenden die in een gebrekkig beschermd hok zitten, kunnen ook ten prooi vallen aan vos en steenmarter. Schapen en koeien die op weides grazen zonder een degelijke omheining kunnen ten prooi vallen aan een wolf.
Hoe we terug kunnen leren om met hen samen te leven lees je in ons artikel ‘Hoe samenleven met grote zoogdieren?‘.