Hoe ontwerp je biodivers zorggroen dat als een rustgevend geheel ervaren wordt?

Het rustgevende effect van de biodiverse zorgtuin begint met het groene kader. Verder ziet een rustgevende buitenruimte er spontaan, vanzelfsprekend en natuurlijk uit.

Kijk naar de natuur voor vormgevingsadvies en blijf aandachtig voor een rustig totaalbeeld

In een buitenruimte die in harmonie met de natuur is ontworpen vinden we zachte overgangen tussen de (groen)elementen en zijn verschillende groenelementen in een natuurlijke balans samengebracht. Aandacht voor veel biodivers groen, de schaal van de groenelementen, de verhoudingen tussen de verschillende groenelementen en de locatie en de invulling ervan (met onder andere een goede plantenkeuze) dragen bij aan een natuurlijke en evenwichtige en dus rustgevende enscenering. Door zowel voor open als gesloten groenelementen te kiezen, kies je voor zowel overzicht als geborgenheid, twee troeven die belangrijk zijn voor het zich goed voelen in een tuin.

Voor het rustgevende effect van een buitenzorgruimte is het van belang dat ze als één samenhangend geheel ontworpen wordt. Het gevarieerde groenbeeld bepaalt de sfeer van de tuin. Wees waakzaam voor versnippering door infrastructuur. Zorg dat de plek niet overladen wordt met onnodige Een uitgepuurd totaalbeeld, dat aanvoelt alsof het op natuurlijke wijze is ontstaan, draagt bij aan de rust. Met name omgevingen die sereen zijn (een rustige, kalme plek zonder storende prikkels), natuurlijk (die niet ontworpen lijken door de mens, maar spontaan ontstaan) en beschut aanvoelen (als een veilige, ietwat afgeschermde plek) werken rustgevend. Je kan hier meer over lezen in onze ontwerpkwaliteiten verblijfsvriendelijk en veilig.

Zie de tuin als decor voor passieve beleving

De tuin en de natuur in de tuin kunnen met alle zintuigen beleefd worden: visueel, zoals door het kijken naar dieren, of een rustgevend zicht op de horizon, maar evenzeer door geluiden, zoals fluitende vogels of lopend water, door geuren, zoals van bloeiende planten of door aanraking, zoals allerlei plantenstructuren. Dit mogelijk maken door het ontwerp is dan ook essentieel.

Het beleven van het rustgevende aspect in de tuin wordt best gefaciliteerd worden door zit- en verblijfplekjes. Daarnaast kunnen in de tuin plekken voorzien worden voor groenactiviteiten gericht op rust, ter ondersteuning van het therapeutische proces. Zo kan een evenwichtige, groene omgeving bijvoorbeeld gebruikt worden voor mindfulness-oefeningen, relaxatie- en ademhalingsoefeningen, waarnemingsoefeningen, meditatie, therapeutische gesprekken, etc. Geef ook aandacht aan het wegnemen of beperken van storende sensorische prikkels zoals geluiden, bijvoorbeeld door een afgeschermd of afgelegen plekje in de tuin. Of men kan bijvoorbeeld gebruik maken van een waterelement, dat storende geluiden kan camoufleren en bovendien vaak extra kalmerend en rustgevend werkt.

Voor sommige zorgvragers kan het ook interessant zijn om ruimte te creëren waar men zich kan afzonderen van sensorische prikkels, bijvoorbeeld in een (deel van de tuin) met gedempte kleuren (zo zouden vooral blauw, groen en paars/violet een kalmerend effect hebben) of voor bezinning.

Niet alleen afzondering van sensorische prikkels kan een aandachtspunt zijn, maar ook het streven naar een gevoel van privacy. In veel zorgcentra is er een mengeling van private en publieke delen en kan het soms wel eens druk zijn. Aandacht voor het beperken van inkijk, bijvoorbeeld vanuit de tuin naar de privékamers, kan door de juiste plaatsing en keuze van de groenelementen. Een voorbeeld hiervan is het inzetten van groen als ‘privatiserend scherm’, bijvoorbeeld met struiken.

Ook het creëren van een thuisgevoel voor de gebruiker is belangrijk. De tuin als één geheel inrichten, samenhangend met het gebouw, kan ‘thuiskomen’ bevorderen, waarbij de gebruiker kan verwelkomd worden vanuit de zorgtuin tot in de kamer of therapieruimte. Dat de zorgtuin ook beleefd kan worden vanuit het zorggebouw, is zeker van belang voor personen die zich moeilijk zelfstandig in de tuin kunnen begeven. Van kijken naar groen is immers ook aangetoond dat het een positief effect heeft. Aansluiting van het groen op het gebouw en op de ramen is van belang, evenals strategische zichtpunten, zoals zicht op de vijver, zicht op een nestkastje of zicht op de bloemenweide.