Citeren als:
Herlinde Dael, Catherine De Vos & Steff Briers (2022). Zelf kleurstof maken van planten. Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be en www.biodiverszorggroen.nl
Planten gebruiken om stoffen mee te verven of inkt te maken is een eeuwenoud gebruik. Zorgvragers kunnen op die manier creatief bezig zijn en ook ontdekken hoe rijk aan kleur de natuur is.
Er bestaan verschillende interessante planten om kleurstoffen mee te maken die je perfect kan houden in een biodiverse zorgtuin.
Terra Therapeutica beschrijft er enkele in hun publicatie “Praktijkboek tuintherapie” (2018, uitgeverij Politeia):
- Blauw: te maken van wede en vlierbessen
- Roodoranje: van rode biet
- Geel: van afrikaantjes, goudsbloem of boerenwormkruid
- Groen: van vrouwenmantel, het blad van rode biet, munt of brandnetel
- Bruin: van walnoot, braam of koffie
- Zwart: van de wortel van moerasspirea
- Rood: van rode ui, de wortel van kleefkruid of de bloemen van Sint-Janskruid
De bloemen van Sint-Janskruid zijn oplosbaar in water. Je kan er kleurstof van maken om stof te verven of het droogextract gebruiken om inkt van te maken. Met de inkt kan je bijvoorbeeld mooie kaartjes maken.
In dit artikel beschrijven we hoe je textiel kan verven en inkt kan maken met Sint-Janskruid.
BLOEMEN ZOEKEN
PLUK ENKEL WAT JE NODIG HEBT
Ga eind juni, begin juli op zoek naar Sint-Janskruid. Je vindt de plant in bermen en misschien ook wel in je bloemenweide of je vaste plantenborder. Hou altijd rekening met de plant zelf bij het plukken. Pluk enkel wat je nodig hebt en niet alles van eenzelfde plant.
INKT MAKEN MET SINT-JANSKRUID
BENODIGDHEDEN
- Zeef
- Vijzel
- Glazen potjes
- Schaar
- Kookpan (niet gebruiken om eten te maken)
- Schaaltje om au-bain-marie te werken
- Kookplaat
- Geplukte plant, hier Sint-Janskruid (bloemen)
STAPPENPLAN
- Snijd of vermaal de verse bloemen. Zo komt er meer oppervlakte vrij om de kleurstof te extraheren.
- Voeg dubbel zo veel water bij en kook gedurende een uur. Voeg extra water bij zodat het niet droogkookt. Je kan de plantendelen ook een nacht laten weken.
- Zeef het mengsel om de pulp te scheiden van het water met de kleurstof.
- Damp de vloeistof au-bain-marie in tot een hogere concentratie. Door het indampen tot een droge massa kan je kleurstof beter bewaren. Doe deze in glazen potjes.
- Om te schrijven of tekenen leng je de droge kleurstof aan met water.
VARIATIES EN TIPS
- Gebruik regenwater in plaats van kraanwater.
- Experimenteer met courgettesap, komkommersap of pompoensap. Dit maakt sommige kleuren sterker. De helderheid kan je beïnvloeden door het veranderen van de zuurtegraad met azijn, citroen of zeep.
- Meng de gedroogde kleurstof met een ei om die te binden. Zo bekom je een betere viscositeit om bijvoorbeeld te schilderen of met hoogdruk te werken. Ei geeft glans en is snel droog.
TEXTIEL VERVEN MET SINT-JANSKRUID
BENODIGDHEDEN
- Zeef
- Schaar
- Kookpan
- Kookplaat
- Azijn als fixatiemiddel
- Platte schaal voor kleurbad
- Geplukte planten, hier Sint-Janskruid (bloemen en gehele plant)
STAPPENPLAN
- Versnipper de plantendelen. Voeg dubbel zo veel water bij en kook gedurende een uurtje. Voeg extra water bij zodat het niet droogkookt.
- Zeef het mengsel en laat het afkoelen.
- Bereid het textiel voor door het te koken in een mengsel van één deel azijn en vier delen water. Kook een uurtje op een zacht vuur en laat de stof in het water afkoelen.
- Om het textiel te kleuren giet je de afgekoelde kleurvloeistof in de platte schaal. Dompel de stof erin onder. Herhaal die handeling nogmaals om een donkerder kleur te bekomen. Je kan de stof ook een nacht laten staan in het mengsel.
VARIATIES EN TIPS
- Ruwe witte wol kan je verven en daarna gebruiken om te vilten.
- Textiel kan je verven door aluin of azijn toe te voegen aan het bad. Gebruik zuiver katoen of linnen.
