Photovoice – een stem geven via foto’s

Wat is het?

1. Een creatief hulmiddel die ervaringen van mensen in moeilijke omstandigheden helpt begrijpen en een stem geeft aan deze die dit minder hebben in de maatschappij. Dit kan leiden tot veranderingen in hun situatie of bij de persoon zelf.
2. Participerend onderzoek, kwalitatief onderzoek, een assessment tool, een manier om data te verzamelen alsook een evaluatie-instrument (Rabinowitz, 2020).

Wat is het doel?

1. Diegene die niet gehoord worden een stem geven. Hierbij mogelijk maken dat mensen kunnen reflecteren over hun ervaringen in hun omgeving, zowel positief als negatief.
2. Om een kritisch bewustzijn aan te wakkeren. Door over de foto’s te discussiëren en te reflecteren kunnen fotografen tot een duidelijker beeld komen van hun omstandigheden op bijvoorbeeld sociaal, economisch, … vlak.
3. Verandering brengen, betere omstandigheden creëren door beleidsmakers te beïnvloeden (Rabinowitz, 2020).

“Wat is 'een kritisch bewustzijn' aanwakkerenCritical consciousness” is term gebruikt door Paulo Freire. Het verwijst naar het proces waarbij mensen die onderdrukt worden, gebruik maken van het kritische bewustzijn in hun eigen situatie. Dit is een proces die ervoor zorgt dat de eerst stappen gezet worden naar verandering.

Het proces?

In het proces van photovoice kunnen mensen die minder middelen hebben door armoede, taalproblemen, gender, cultuur, … gebruik maken van video en/of fotografie om hun omgeving en hun ervaringen weer te geven. Het zijn de fotografen die geheel bepalen hoe de foto eruit moet zien.

Het kan ervoor zorgen dat er aandacht wordt gegeven aan hun situatie, leefomgeving,…  Om een voorbeeld te geven: Caroline Wang en Mary Ann Burris, die photovoice ontwierpen, vroegen aan de vrouwen van een afgesloten gemeenschap in China om een jaar lang foto’s te nemen van hun dagelijks leven. Op het einde werd er een expositie gehouden met de foto’s. De vrouwen kregen een stem, meer zelfrespect en meer controle over hun leven (Rabinowitz, 2020).

Wang omschrijft vijf sleutel concepten.

1. Images teach
2. Pictures can influence policy
3. Community members ought to participate in creating and defining the images that shape healthful public policy
4. The process requires that from the outset planners bring policy makers and other influential people to the table to serve as an audience
5. Photovoice emphasizes individual and community action

Photovoice is meer dan mensen een camera geven om wat foto’s te nemen. Het is belangrijk dat er van in het begin meegegeven wordt hoe de camera werkt en enkele afspraken te maken rond privacy (bijvoorbeeld, geen herkenbare personen in beeld brengen). In veel gevallen komen mensen op regelmatige basis samen om de foto’s te bespreken en hun meningen hierover te formuleren (Rabinowitz, 2020).

De kracht van Photovoice?

Foto’s spreken onmiddellijk. Het is een krachtig medium dat kan leiden tot het inzien van andere perspectieven. Daarnaast is het voor iedereen die een camera kan vasthouden toegankelijk. Zelfs mensen die niet kunnen zien of geen camera kunnen vasthouden kunnen met hulp weergeven wat ze op foto willen. Foto’s kunnen sterker spreken dan woorden of kunnen zeker een ondersteuning zijn voor de woorden wanneer men verandering wil. Ze kunnen door iedereen begrepen worden, los van taal, cultuur of andere. Foto’s zijn ‘zwart op wit’. Het zet een moment in tijd vast. En misschien wel het belangrijkste, het bevordert empowerment (Rabinowitz, 2020).

Voor wie?

Photovoice is voor mensen bij wie hun noden vaak genegeerd worden zoals mensen met psychische problemen, met een chronische ziekte, mensen met een andere cultuur, mensen in armoede,…
De types organisaties aangehaald zijn: gezondheidscentra, psychiatrische centra en ziekenhuizen, vluchtelingenorganisaties,… (Rabinowitz, 2020).

Wanneer photovoice gebruiken?

Wanneer je denkt dat photovoice de mening dat iemand heeft over zichzelf en zijn omgeving, kan veranderen. Wanneer een grote probleem aandacht nodig heeft (Rabinowitz, 2020), bijvoorbeeld het verlies aan biodiversiteit.

Hoe Photovoice doen slagen?

1. Een proces dat een gedeeld proces is met inspraak van de participanten vanaf het begin.
2. Info geven over het gebruik van de camera’s alsook opvolging. Hierbij aandacht geven aan de privacy van anderen en zichzelf. Bijvoorbeeld hoe vraag je toestemming aan iemand om gefotografeerd te worden? (zie photovoice UK statement of ethical practice).
3. Een veilig en ondersteunend klimaat scheppen om over de foto’s te discussiëren.
4. Het project moet aanzetten tot actie (Rabinowitz, 2020).
5. AFSPRAKEN MAKEN, wanneer en hoe gaat de photovoice door?

Concreet?

1. Mensen aanspreken om mee te stappen in het project voor een langere periode.
2. Iemand hebben die het proces begeleidt: discussie begeleiden, aanspreekpunt, ondersteuning bieden, algemene informatie bieden (gedeeld of doorgeven aan zorgverlener).
3. Iemand hebben die de technische uitleg kan doen van het cameragebruik.
4. Het opzet verduidelijken alsook de mogelijkheid tot expositie op het einde.
5. De participanten laten ondertekenen dat het copyright op hun foto’s van hen blijft (als we dat doen), dat ze de voorwaarden van het project begrijpen en volgen en dat de camera’s na het gebruik terug bij de eigenaar komen.
6. Planning maken.
7. Zorgverleners kunnen zorgvragers helpen, maar nemen niet over.
8. Vragen bij bespreking: wat roept de foto op, welke ideeën komen naar boven, maakt de foto zijn punt, … ?
9. Foto laten begeleiden door tekst: uitleg waarom deze foto gekozen werd, de context van de genomen foto, de intentie van de foto, welk bijhorend gevoel de foto oproept,
10. Expositie: bewustzijn vergroten, waarde hechten, beeld van de condities, …
11. Een actieplan maken voor achteraf, doorzetten van de veranderingen.
12. Plannen van een evaluatie (Rabinowitz, 2020).