Citeren als:
Leen Vanthuyne en Stefanie Delarue (2022). Gazons in het biodivers zorggroen. Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be of www.biodiverszorggroen.nl, 2p.
Iedereen kent het en houdt ervan: een zachte, frisgroene grasmat. Het kort gemaaide, strakke gazon is een door de mens gedisciplineerde vorm van groen. Daarmee straalt het eenvoud en rust uit, de indruk dat we de natuur onder controle hebben. Een gazon biedt overzicht op de omgeving, en zorgt mee voor een veilig gevoel in de tuin.
Gazon is de meest toegankelijke vorm van groen: het biedt vanuit zorgstandpunt een open en gemakkelijk bruikbare, groene buitenruimte voor activiteiten of rustplekken. Het nodigt uit om er vrij over te wandelen, het kan een setting zijn voor relaxatieoefeningen en sport- en spelactiviteiten of het kan een centrale plaats zijn in de tuin waar in kring wordt samengekomen.
Hoe kan je gazons inzetten in de zorg?
- voor sport, spel en bewegingsoefeningen, ook voor bezoekers of naburig gelegen scholen of zorginstellingen
- voor relaxatie- meditatie- en waarnemingsoefeningen, waarbij men bewust gaat kijken, ruiken en voelen naar wat men ziet in de tuin of voelt bij zichzelf
- als picknickplek of ligweide
- om een verzamelplek te maken, bijvoorbeeld middenin een bloemenweide
- als basis voor tijdelijke constructies en meubilair voor een feest
- in stroken langs (rolstoel)wandelpaden of een fietsparcours
- als maaipaden (=onverharde wandelpaden) door een bloemenweide
- als omkadering voor een blotevoetenpad of ondergrond bij fit-o-meters
Maar in realiteit zien we dat er vaak weinig gebeurt op het gazon van de doorsnee zorginstelling in Vlaanderen. Het merendeel van het gras bij voornamelijk woonzorgcentra wordt zelden tot nooit benut. Meestal is het gazon niet meer dan een inspiratieloos decor voor het zorggebouw. Bovendien leveren gazons met enkel gras maar een beperkte bijdrage aan een waardevolle groenbeleving, aan de biodiversiteit en aan het klimaat, en is het arbeidsintensief. Een gazon maaien is wel eenvoudig, maar het moet vaak gebeuren, vraagt dus veel arbeidsuren en brengt veel groenresten met zich mee.
Hoe gazons aantrekkelijker maken?
Toch kunnen gazons ook biodivers zijn en hun steentje bijdragen aan de biodiversiteit – door bijvoorbeeld ook lage, bloeiende planten toe te laten zoals madeliefjes en klaver of door vroegbloeiende bloembollen zoals krokussen en lenteklokjes te planten. Zo’n biodiversere gazons kunnen onze tuinen ook beter wapenen tegen het veranderende klimaat.
Hoewel dus vanuit zorg heel zinvol, is de oppervlakte aan gazon vaak overberekend en onderbenut. Aangezien gazons ook niet zo goed scoren op vlak van biodiversiteit, wordt de oppervlakte gazon dus best niet groter gemaakt dan noodzakelijk en waar mogelijk zelfs verkleind. Gazons kunnen dan gedeeltelijk omgevormd worden naar meer biodiverse vormen van groen, zoals biodiverse gazons, bloemrijk grasland of vaste plantenborders en/of gecombineerd worden met bomen en struiken.