Citeren als:
An De Schrijver & Jan Mertens (2022). 1,5 of 2° opwarming, maakt het verschil? Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be en www.biodiverszorggroen.nl
In 2015 spraken zo’n 200 wereldleiders in Parijs af dat ze zich ‘zullen inspannen’ om de stijging van de mondiale temperatuur ruim onder de 2°C te houden, en liefst op 1.5°C tegen 2100. Er is heel wat wetenschappelijke literatuur voorhanden over wat het betekent voor onze planeet om op te warmen. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) bracht in 2021 een nieuw rapport uit, en ook het boek ‘Zes graden’ van Mark Lynas (2020) gaat hier uitgebreid op in. In dit artikel geven we een overzicht van wat het verschil is tussen gemiddeld 2°C in plaats van de beoogde 1.5°C opwarming.
2°C in plaats van 1.5°C: wat zijn de gevolgen?
De noordpool wordt bijna volledig ijsvrij
Houden we de opwarming van de aarde onder de 1,5°C, dan zal het noordpoolgebied waarschijnlijk ten minste een deel van zijn ijsdek behouden, en daarmee zijn belangrijke rol in het afkoelen van het noordelijk halfrond. Laten we de temperatuur daarentegen tot 2°C oplopen, dan zal de zee rond de Noordpool om de paar jaar vrijwel geheel ijsvrij worden. Dat is niet alleen slecht nieuws voor de ijsberen die hun leefgebied verliezen. Het betekent ook dat het donkerder oceaanoppervlak enorme hoeveelheden extra zonne-energie zal opnemen die op onze planeet gaat circuleren. Daardoor zal het wereldwijde opwarmingsproces met minstens een decennium worden versneld.
Meer dooi van Arctisch permafrost
Een stijging met 2°C ipv 1,5°C betekent ook dat er 2 miljoen km² meer Arctische permafrost zal ontdooien, wat enkele tientallen miljarden tonnen extra CO2 en methaan in de atmosfeer brengt, en dus klimaatverandering versterkt. Met een temperatuurstijging van 2°C vergroten we dus de kans op een verdere stijging tot 3°C en misschien wel meer.
Oogsten van mais, rijst en tarwe verminderen
Het laten vallen van het 1,5°C doel levert wellicht grote problemen op veel plaatsen in de wereld om nog voedsel te verbouwen – de oogsten van mais, rijst, tarwe en andere basale voedingsgewassen zullen fors lager liggen.
Meer hitte-stress
Een halve graad extra leidt ook tot een enorm verschil in het aantal mensen dat blootstaat aan extreme hitte. Het betekent dat 1,7 miljard mensen met ernstige hittegolven, 420 miljoen mensen met extreme hittegolven en 65 miljoen met dodelijke hitte te kampen zullen hebben.
Meer dieren verliezen hun leefgebied
Het laten vallen van de 1,5°C doelstelling betekent ook een verdubbeling van het aantal insecten, planten en gewervelde dieren die meer dan de helft van hun leefgebied verliezen.
Als extreem voorbeeld geldt de koraalriffen: terwijl deze bij opwarming met 1,5°C 70 tot 90% achteruitgaan, zal tegen de tijd dat de opwarming 2°C bereikt 99% zijn afgestorven. In het geval van het koraal betekent deze halve graad dus het verschil tussen het overhouden van nog een paar riffen en het wereldwijd uitsterven van een compleet ecosysteem. Een tweede verontrustend voorbeeld is het veranderen van het superdiverse Amazonewoud in een droger open savannegebied of zelfs een woestijnachtig gebied en dit ten gevolge van een drastische afname van de hoeveelheid neerslag. We leggen dit verder uit in een apart artikel.