Citeren als:
An De Schrijver & Jan Mertens (2022). Het leven van een libel speelt zich vooral onder water af. Website Biodivers Zorggroen HOGENT, www.biodiverszorggroen.be en www.biodiverzorggroen.nl
Het leven van een libel begint met een eitje. Daaruit wordt een larve geboren, die volledig transformeert tot een libel. Een larve leeft onder water, een libel boven water. Een larve leeft veel langer dan een libel. We leggen hier uit hoe dat allemaal in elkaar zit.
Het leven van een libel begint dus met een eitje. Vrouwtjes libellen leggen piepkleine eitjes in of nabij het water, waaruit dan een larve geboren wordt. Deze larven leven dan één, twee of soms wel drie tot vijf jaar in het water en moeten daar verschillende keren vervellen. Deze larvale fase is de langste fase in het leven van een libel. Libellenlarven eten allerlei kleine waterdiertjes zoals muggenlarven, maar worden zelf ook gegeten door o.a. waterkevers, waterwantsen en salamanders. Ook ijsvogeltjes durven wel eens langskomen om een dikke libellenlarve te verschalken
Libellenlarven vervellen verschillende keren om te kunnen groeien. Wanneer een larve volledig volgroeid is heeft ze nog één laatste vervelling te doen: ze sluipt uit de larvenhuid en wordt geboren als volwassen libel. Dit gebeurt uit het water en is een erg tricky moment in haar leven. De larve kruipt op een plantenstengel langs de oever of van een waterplant, grijpt die stevig vast en sluipt dan heel langzaam uit haar huid. Dat duurt soms wel meer dan een uur, tot als de larvenhuid achterblijft en de volwassen libel zich langzaam uitstrekt en ‘oppompt’ tot een volwassen libel.
Dat oppompen is eigenlijk vrij letterlijk te nemen: de libel pompt lichaamsvloeistof doorheen het ganse lichaam. Dan moet ze nog even uitharden en op kleur komen vooraleer ze kan wegvliegen. Dit is natuurlijk een erg fragiele situatie waarin de volwassen libellen erg kwetsbaar zijn voor predatie. Ze doen dit dan ook liefst verstopt tussen vele planten of in de vroege ochtend of de nacht om niet te veel op te vallen.
Daarna kan er terug gepaard worden!
Heb jij al eens libellen in tandem zien rondvliegen? Spectaculair is dat! Het mannetje grijpt het vrouwtje achter haar nekschildje en vliegt met haar rond. Dat blijkt het voorspel te zijn voor de paring. Het heeft op het eerste zicht wel wat #me-too-allures, maar we hoeven ons daar blijkbaar niet al te veel zorgen over te maken. Vrouwtjes kunnen zich wel degelijk losmaken als ze er geen zin in hebben!
Libellen paren in de oevervegetatie of in nabijgelegen bomen of in de lucht. Tijdens de paring maken ze het zogenaamde ‘paringsrad’. Het vrouwtje brengt daarvoor haar achterlijf naar het secundair geslachtsorgaan van het mannetje. Dat zit vlak achter zijn borststuk en bevat een pakketje sperma. Dat sperma wordt eigenlijk in zijn primair geslachtsorgaan geproduceerd dat zich helemaal achteraan in zijn achterlijf bevindt.
Vlak voor de paring brengt het mannetje zijn pakketje sperma zelf over naar dat secundair geslachtsorgaan. Wanneer het paringsrad gemaakt is kan de uitwisseling van sperma plaatsvinden. Maar eerst zal het mannetje controleren of er zich al geen ander sperma in het geslachtsorgaan van het vrouwtje bevindt! Als dat het geval is zal hij met een speciaal borstelvormig orgaantje dit eerst even proper poetsen. Zo zorgt het mannetje ervoor dat hij zeker is van zijn nageslacht! Bij sommige libellensoorten blijft het mannetje ook bij het vrouwtje tijdens het afleggen van de eitjes. Hij houdt haar dan in tandem vast.
De tandem en het paringsrad van juffers en libellen
Klik op een afbeelding voor meer informatie
